از برزخ بیشتر بدانید!!
گرچه انسان پس از مرگ به آن بهشت قیامتی یا دوزخ قیامتی نرسیده است، ولیکن مثال و نمونه‌ای از آنها که همان باغی از باغ‌های جنان، و یا حفره‌ای از حفرات نیران است بر او ظاهر خواهد شد. دلیل دیگر بر حیات برزخی، قول رسول خداست که فرمود: «مَنْ مَاتَ فَقَدْ قَامَتْ قِیَامَتُهُ؛ هر کس بمیرد قیامت او بر پا شده است» (احیاء العلوم ج4 ص 423) و دلیل دیگر قول رسول خداست صلی الله علیه و آله و سلم: «إن أَوْلِیَآءَ اللَهِ لاَ یَمُوتُونَ، وَلَکِنْ یُنْقَلُونَ مِنْ دَارٍ إلَی دَارٍ؛ اولیای خدا نمی‌میرند، ولیکن از خانه‌ای به خانه دگر انتقال می‌یابند».
کامل شدن نفوس ناقص در عالم برزخ
می گویند: چون عالم برزخ از تتمه عالم دنیا محسوب می گردد و لذا از صورت و کَم و کیف برخوردار است، مۆمنینی که از خانه نفس خود بیرون آمده و خروج از بیت را تحصیل کرده اند و به هجرت پای نهاده، ولی هنوز به مقام کمال خود که وصول به حقیقت ولایت و اندکاک در اسماء و صفات الهیه و بالاخره عالم فنای مطلق در ذات مقدس اوست نرسیده اند، در عالم برزخ کامل می شوند و در هنگام قیامت با کمال واقعی خود محشور می گردند. و بر همین اساسِ تکمیلِ نفوسِ ناقصه که از دنیا رحلت کرده اند و به مقام فعلیت خود نرسیده اند، روایاتی وارد است که اولاد مۆمنین که در سن کودکی از دنیا رفته اند، در عالم برزخ به وسیله حضرت ابراهیم خلیل و یا به وسیله حضرت زهراء سلام الله علیها تربیت می شوند.
در کتاب «امالی» شیخ صدوق، ضمن روایت طویلی که در باره معراج رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بیان می کند با سند متصل خود از عبدالرحمن بن غُنْم این فقره را ذکر می کند که: «قَالَ: لَمَا أُسْرِیَ بِالنَبِیِ صَلَی اللَهُ عَلَیْهِ وَ ءَالِهِ، مَرَ عَلَی شَیْخٍ قَاعِدٍ تَحْتَ شَجَرَةٍ وَ حَوْلَهُ أَطْفَالٌ. فَقَالَ رَسُولُ اللَهِ صَلَی اللَهُ عَلَیْهِ وَ ءَالِهِ: مَنْ هَذَا الشَیْخُ یَا جِبْرَئِیلُ؟قَالَ: هَذَا أَبُوکَ إبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ السَلاَمُ. قَالَ: فَمَا هَۆُلاَ´ءِ الاْطْفَالُ حَوْلَهُ؟قَالَ: هَۆُلاَءِ أَطْفَالُ الْمُۆْمِنِینَ حَوْلَهُ یَغْذُوهُمْ؛ می گوید: چون رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به معراج رفت، عبورش افتاد به پیرمردی که در زیر درختی نشسته بود و در اطراف او کودکانی گرد آمده بودند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سۆال کرد: ای جبرئیل! این پیرمرد کیست؟ جبرائیل گفت: این شیخ، پدر تو ابراهیم است. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم سۆال کرد: این اطفال در اطراف او کیانند؟ جبرائیل گفت: اینها اطفال مۆمنان هستند که حضرت إبراهیم به آنها غذا می دهد».
از ابوبصیر از حضرت امام صادق علیه السلام: «قَالَ: إنَ أَطْفَالَ شِیعَتِنَا مِنَ الْمُۆْمِنِینَ تُرَبِیهِمْ فَاطِمَةُ عَلَیْهَا السَلاَمُ؛ حضرت فرمودند: به درستی که اطفال شیعیان ما را از مۆمنین، حضرت فاطمه سلام الله علیها تربیت می کند» (بحارالانوار ص 299).
صورت برزخی ارواح مومنان در عالم برزخ
ارواح مۆمنین که از دار دنیا می روند در عالم برزخ به صورت‌های برزخیّه مُمثَّل و مُصوَّر می گردند. ارواح کافران به صورت شیاطین و ملکاتی که در آنهاست و آن ملکات ناشی از صفات بهیمیّه آنها می‌باشد، در عالم برزخ به همان صورت‌های مثالیّه و برزخیّه مُمثَّل می شوند. ولی مۆمنین که از دنیا رخت بر می‌بندند پس از مرگ به صورت انسانند نه به صورت‌های دیگر.
شیخ طوسی در کتاب «أمالی» خود روایت می کند از ابن ظَبْیان که می گوید: من در خدمت حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام بودم که فرمود: مردم در باره ارواح مۆمنین پس از مرگ چه می گویند؟ عرض کردم: می گویند: آنها پس از مرگ در حَواصِلِ طُیور خُضْر (سنگدان و چینه‌دان مرغان سبز رنگ) قرار می گیرند. حضرت فرمود: سبحان الله! مۆمن در نزد خدا گرامی‌تر از آن است که روح او را در سنگدان مرغی قرار دهد؛ ولیکن چون وقت ارتحال مۆمن می رسد، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام به نزد مۆمن می‌آیند، و با آنها ملائکه مقرّب پروردگار هستند. پس اگر خداوند زبان مۆمن را به شهادت به توحید پروردگار و به نبوّت پیامبرش و به ولایت اهل بیت گویا کند، بر این معنی رسول خدا و علیّ و فاطمه و حسن و حسین شهادت می دهند و فرشتگان مقرّب هم با شهادت آنها شهادت می دهند. و اگر زبان مۆمن در آن حال بسته باشد، خداوند پیامبر خود را از محتویات ضمیر آن مۆمن آگاه می کند، پس رسول خدا بر آن گواهی می دهد، و بر اساس شهادت پیامبر علیّ و حسن و حسین ـ که بر تمام آنها صلوات و رحمت خدا باشد ـ گواهی می دهند، و افرادی که از فرشتگان حضور دارند آنها نیز گواهی می دهند. و چون پروردگار روح آن مۆمن را به سوی خود قبض کند، آن روح را در بهشت می برد و در صورتی مثل صورت خود آن مۆمن قرار می دهد به طوری که در بهشت می خورند و می‌آشامند؛ و چون روح تازه و شخص تازه‌ای از دنیا بر آنها وارد شود، آنها را به همان صورت‌هائی که در دنیا داشتند می‌شناسد.
و نیز در «کافی» با إسناد متّصل خود از أبوبصیر از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمود: ارواح مۆمنان در بهشت در کنار درختی در صورت اجسام بشریّه قرار دارند و بدین صورت‌ها یکدیگر را می‌شناسند و با یکدیگر گفتگو دارند. چون یک روح تازه بر آنها وارد شود، می گویند: فعلاً او را از پرسش واگذارید، چون از مقام هول و ترس عظیمی رهائی یافته است. و سپس از او می‌پرسند: فلان کس چه کرد؟ و فلان کس چه کرد؟ اگر در پاسخ بگوید: او زنده بود، ارواح امید خیر و رحمت و سعادت درباره او دارند؛ و اگر بگوید: هلاک شده است، ارواح می گویند: به پستی و خواری گرائید، به پستی و خواری گرائید. چون اگر از اهل بهشت بود مسلّماً با آنها بود و چون در میان آنها نیامده معلوم می شود در جهنّم رفته است.
و نیز در «کافی» با سند متّصل خود از أبوبصیر از حضرت صادق علیه السلام روایت می کند که: می گوید: درباره ارواح مۆمنان از آن حضرت سۆال کردم، فرمودند: در حجره‌هائی در بهشت سکونت دارند، از غذای بهشتی می خورند و از آشامیدنی‌های آن می‌آشامند و می گویند: بار پروردگارِ ما! ساعت قیامت را برای ما به پا دار، و بر آنچه به ما وعده فرمودی وفا کن، و آخرین فردِ ما را به اوّلین فردِ ما ملحق گردان.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع:
کتابخانه طهور
احیاء العلوم ج4
مطالب مرتبط:
